Tầm soát phát hiện sớm ung thư đại-trực tràng

UTĐTT có thể ngừa Các nguyên tố sau được coi là các nguyên tố nguy cơ gây UTĐTT: béo phì; tiêu thụ nhiều thịt đỏ, mỡ động vật, đường, rượu, thuốc lá; ít ăn chất xơ (rau, trái cây). Vì thế việc đổi thay chế độ ăn, năng tập thể dục, tránh béo phì được coi là các biện pháp lâu dài giúp đề phòng UTĐTT. Mặt khác, khoảng 80% các UTĐTT có diễn tiến: Niêm mạc đại - trực tràng bình thường -> Pôlyp -> Ung thư loại carcinôm. Nên chi việc phát hiện và cắt đốt pôlyp đại - trực tràng cũng giúp ngừa UTĐTT. UTĐTT có thể phát hiện sớm Các triệu chứng thường gặp của các bệnh nhân UTĐTT là rối loạn đi tiêu (ỉa chảy, táo bón), tiêu máu, đau bụng, chán ăn, sụt cân,… thành ra để phát hiện sớm UTĐTT cần phải tầm soát khi chưa có triệu chứng gì. Hiện thời các nhóm người có nguy cơ bị UTĐTT đã được xác định, các dụng cụ để tầm soát UTĐTT cũng đã có sẵn, vì thế việc phát hiện sớm UTĐTT là khả thi. Ai có nguy cơ bị UTĐTT? Nguy cơ nhàng nhàng: Người >50 tuổi. Nguy cơ cao: Người có tiền căn bị pôlyp hoặc UTĐTT; người có 1 người nhà trực hệ (ba má, anh chị em, con ruột) bị pôlyp hoặc UTĐTT trước 60 tuổi hoặc có từ 2 người nhà trở lên đã từng mắc phải. Nên dùng những phương pháp tầm soát nào? Theo hướng dẫn của Bộ Y tế Mỹ, những người có nguy cơ trung bình nên tầm soát UTĐTT từ 50 đến 75 tuổi như: tìm máu ẩn trong phân mỗi năm, hoặc nội soi ruột già mỗi 5 năm/lần, hoặc nội soi quơ ruột già mỗi 10 năm/lần. Nếu phát hiện có máu trong phân hoặc soi đại tràng thấy có pôlyp hoặc ung thư, cần phải nội soi cả thảy đại tràng tiếp sau. Những người có nguy cơ cao nên tầm soát bằng nội soi quờ đại tràng và bắt đầu tầm soát sớm hơn với khoảng thời gian gần hơn. Những người có người nhà bị pôlyp hoặc UTĐTT trước 60 tuổi nên tầm soát sớm hơn 10 năm so với tuổi của người nhà bị bệnh; những người có pôlyp hoặc UTĐTT đã cắt nên tầm soát bằng nội soi tuốt luốt ruột già sau đó mỗi 1 - 5 năm… Nội soi ắt đại tràng là phương pháp tầm soát UTĐTT tốt nhất vì là phương pháp duy nhất giúp phát hiện các thất thường ở niêm mạc đại - trực tràng và xác định các bất thường, đó là lành tính hay ung thư bằng cách sinh thiết một phần hay cắt trọn. Tuy nhiên, thỉnh thoảng có thể không soi hết được tuốt khung ruột già và rất hiếm khi có các biến chứng nặng (chảy máu, thủng ruột...). Ngoài ra, có một số phương pháp khác có thể dùng tầm soát UTĐTT như: nội soi ruột già ảo qua chụp CT bụng, chụp X-quang đại tràng với kỹ thuật đối quang kép,… Tầm soát UTĐTT giúp phát hiện các pôlyp đại - trực tràng và cắt bỏ trước khi các pôlyp biến thành ung thư giúp phát hiện UTĐTT ở tuổi sớm với khả năng điều trị khỏi bệnh cao. TS-BSPHẠM HÙNG CƯỜNG (Trưởng khoa Nội soi siêu âm - BV Ung bướu TPHCM)